"Bir insanın neye göre kitab oxumadığını və ya az oxuduğu ilə əlaqəli bilinən bir çox səbəb var. Bunlar: "Kitab oxuma vərdişinin olmaması", "İqtisadi çətinliklər", "Kifayət qədər zamanının olmaması", "Boş zamanlarında sıx olması", "Televiziya, internet və kinonun seçilməsi", "Texnoloji inkişaflar", "Kitab qiymətlərinin yüksək olması", " İşdən gəldim, yorğunam ," " Oxu oxu hara qədər? "kimi bəhanələr ...Bu saydıqlarım bildiyimiz səbəblərdir. Lakin bunlar kitab oxumamağa bəhanə deyil, ola da bilməz. Bir insan və ya cəmiyyət neye göre oxumaz bilirsinizmi? Məqsədimiz, hədəfimiz yoxdur ona göre oxumaq bizi külfetli, ağır gelir. Həyata qarşı bir duruşumuz, məqsəd-i xəyalımız olmadığı üçün, az əvvəl saydığım səbəbləri bəhanə olaraq dillendiririk. İnsan, həqiqətən oxumaq istəsə, belə bir dərdi olsa əmin olun heç bir şeyi bəhanə olaraq görməz, hətta bəhanə olaraq qarşıya qoyulan şeylər onu daha da çox oxuması üçün ürəkləndirər ...
İşi, çalışmaq, oxumağı deyil də; tətil etməyi, istirahət etmeyi arzulayan, həyatın məqsədini keyf elemeyi ve eylenmeyi arzulayan bir camaat olduq. Bir an əvvəl, tenbelliklerimizi buraxıb oxumağa yenidən qayıtmalıyıq. Düşüncəni, çalışmağı yenidən oyatmaq lazımdır! Rəflərdə bizi gözləyən kitablara sarılmalıyıq.Çox var dövlet qazanmaqdan ötürü gecəli gündüzlü çalışdığımız halda, oxumaq və düşünmək üçün özümüzə on dəqiqə belə ayırmayan, ayıra bilməyən insanlar olduq ...
Bir az çox kitab oxuyan birini gördüyümüzdə və ya eşitdiyimiz da yeni bir canlı növü görmüş kimi heyrət etməyə başladıq. Peyğəmbər Əfəndimizin "Elm Çində belə olsa gedib axtarın, tapın." Sözünü həyatının qayəsi halına gətirən birlikdən; elm təhsil etməyi buraxın, kitab oxumaq üçün yanı başımızda dayanan kitaplığa, kitapçılara, kitabxanalara belə gidemeyen bir camaat olduq ... Hər şeyin görünüşə, imicinə heyran olunduğu bir çağda yaşayırıq artıq. Biliyimiz deyil də surətimizdən ön plana çıxar olduq. Yaxşı, çalışqan, oxuyan, müvəffəqiyyətli bir insan deyil də; yaraşıqlı, gözəl, mövqe sahibi bir insan desinlər deyə çalışırıq. Aynanın qarşısında ya alış-veriş mərkəzində, televiziyanın, internetin başında keçirdiyimiz zamanın bir qisimini: kitab oxumağa, yazmağa, araşdırmaya ayırsaydık çox daha fərqli bir insan və ya cəmiyyət olardıq. Amma edə bilmirik, etmirik. Bir dərdimiz, bir hədəfimiz, bir məqsədimiz yoxdur! Əlimizə, pultunu və klaviatura alıb, herşeyi bacardığımızı ve bildiyimizi düşünrek televiziyanın və ya kompüterin əsiri olduq. Televiziyanın başında saatlarla vaxt öldürürük. Oradan qalxıb, internetdə sörf etməyə keçirik.
Virtual bir dünya inşa etdik özümüzə. Sörften və zapping'den yorğun düşüncə şunurumuzu çəkib yuxuya gedirik... Bu qədər sıxlığın və yorğunluğun içində dayanıb düşünməyə, kitab oxumağa fürsət tapa bilmirik. Hər səhər oyandığımızda bizi həyəcanlandıracaq bir hədəfimiz yoxdur. Yenə səhər oldu, məktəbə, işə gedəcəyəm deyə oflayırıq. Bir an əvvəl virtual dünyadan başımızı çölə çıxarıb gerçək dünyada nələr olub bitdiyinə baxa bilimirik:
"İflas edən, batan ölkəmiz, küçədə, zibillerden çörek yığaraq yaşayan insanlar, oğlunun qızının təməl ehtiyacını qarşılaya bilmeyen valideyinler, əxlaqsızlığı səhifə-səhifə reklam edenler, şəhid düşənlər , kitabxanası olmayan məktəblər ..."Bu problemlər bizləri maraqlandırmırsa kimləri və ya kimi maraqlandırır. Cəhaləti, kasıblığı, məlumatsızlığı necə məhv edəcəyik.Əgər yaxşı bir dünyada yaşamaq istəyiriksə: silahların, güllələrin sayından daha çox kitab yazmalı və oxumalıyıq.
Cəhalətin deyil də; kitabın və qələmin gücünü istifadə etməliyik. Bir də 'Dünyanı idarə edən; qələm, mürəkkəb ve kağızdır"bunu da unutmamalıyıq! Əgər demokratik, ela imkanların olduğu zengin bir ölkə istəyiriksə insanların əllərinə: qələmi, kağızı, kitabı, jurnalı verməsək bəziləri; daş, çubuq, silah verəcək. Oxumasaq, cəhalət qalib gələcək. Cəhalətimiz bizi mehv edecek. Əgər biz hər mənada "oxumaq" kimi bir dərd edinmezsek, bir dərdimiz olmazsa bəziləri başımıza dərd açacaq. Unutmayaq, oxuyanla oxumayan insan eyni gəmidə yola cıxdıq. Batsa hamımız batacağıq ... "Oxumaq, boş gözlərlə həyatı və tarixi seyr eylemek deyil. Oxumaq həyatı yaşamaqdır, həyatdan dərs almaqdır. Oxumaq həyatı paylaşmaqdır, həyatı anlamaqdır. Oxumaq inanmaqdır." Son olaraq ... Biz Gecələri üç saat yataraq geri qalan vaxtını kitab oxumağa ayıran ... Kitab pulu olmadığı üçün özünü kitabçı dükanlarına bağlayıb səhərlərə qədər kitab oxuyan ... Yuxusu gəlməsin deyə ayaqlarını soyuq suyun içinə qoyub eləcə kitab oxuyub, elm təhsil edən ... Ömründə kitab oxumadan keçən yalnız iki günü olan alimlərin, və insanların olduğu bir keçmişə sahibik ... Bizə yaraşan isə bu keçmişə sahib çıxıb daha yaxşısını etməkdir. Yəni; bezmədən, sıxılmadan, yorulmadan OXUMAQ LAZIMDIR!!! "
Azərbaycan gəncliyində həqiqətən oxumağa çox əhəmiyyət verilmədiyini və xüsusilə gənclərin oxuma mədəniyyətindən uzaq yetişdiyini görmek çox acıdır menim üçün. Bütün həyatı boyunca yalnız 3-5 kitab oxumuş genc nesil yetiştirməktə, çox kamiləşdik. Vəziyyət belə olanda, insan maraqlanır. Niyə ölkəmizdə oxumağa çox əhəmiyyət verilmir?Bunun çox müxtəlif səbəbləri vardır. İqtisadi çətinliklər, fərdi xüsusiyyətlər, insan psixoloqiyası, siyasi görüş, zaman çətinliyi, əylənməyə ayrılan vaxtın artması, vs kimi sayıla biləcək çoxlu səbəbler, insanları oxuma vərdişindən uzaqlaşdırır. Yaxşı sizcə bu sıralanan səbəblər, aşılmaz səbəblər ola bilərmi? Məncə xeyr. Çünki bu səbəblər arasında "xaricə bağlı" olanlar var olsa da, oxuma vərdişinin təyini, yenə adamın özündedir.Oxuma verdişini qazanmamağın səbəblərini, qısaca irdələyip oxuma vərdişi qazanmaq üçün bəzi taktikalar verəcəyəm.Yuxarıda saydığım səbəblərdən birincisi "iqtisadiyyat" ... Ölkəmizdə adam başına düşən milli gəlir hər il artsa da, çox təəssüf ki cəmiyyətimizə əks olunan bir şey yoxdur.Bunun üçün hələ hər ay bir sonrakı ayın maaşını istifadə eden milyonlarla insan var. Zəruri ehtiyaclarını belə qarşılayamayan insanlar, gəlirlərinin bir qismini kitaba ayıra bilmirler.. Bu da oxuma mədəniyyətindən uzaqlaşmağa səbəb olur. Müəyyən dövrlərdə bəzi ətraflar( meselem: dini, sosyal v.s çevreler) özünə uyğun kitabın oxunmasını təmin etmiş, geri qalanların oxunmasını rəsmi olaraq qadağan etmişdir. Hətta müəyyən dövrlərdə bəzi kitabların oxunması qadağan edilmişdir. Bu sebebler de cəmiyyətdəki kitab oxuma sevgisini sarsmışdır.Başqa bir səbəb isə, "zaman çətinliyi" dir. Bəzi xüsusi təşkilatlarda iş saatı səhərin tez saatlarında başlayır, axşam gec saatlarda qurtarır. Dövlət idarələrində işləmək de, insanları həqiqətən köhnəldir. Bu da insanların evə döndüklərində yorğun düşməsinə və bu səbəbdən kitaba vaxt ayıramamalarına səbəb olur. Əhəmiyyətli bir başqa səbəb isə, texnoloji inkişafların gündəlik həyatımızı dərindən təsir etməsi nəticəsində kompüter və ya televiziya qarşısında gününün yarısını xərcləyən insanların çoxalmasıdır. "A dizisini izləmək, kompüterdə B oyununu oynamaq ... yerinə kim gedib kitab oxuyacaq?" fikirini daşıyan insanların gedərək artması, oxumaq verdişini yerle bir edir.Oxuma verdişinden uzaq olmanın səbəblərini qısaca dedikden sonra, oxuma vərdişi qazana bilmənizin yollarını demeye çalışım:1 - Hər şeydən əvvəl oxuma vərdişini qazana bilmək üçün "daxili yoxlamanızı" təmin etməniz lazım olduğunu bilin.Daxili yoxlama nedir? yeni insanın öz-özüne söz keçire bilmesidir.Öz iç sesini bastıraraq iradesine sahib olmasıdır. Yəni çöldən bayırdan nə qədər təsir olursa olsun, nəticədə bu vərdişi öz iradenizle qazanacağınızı fərqinde olun. Müəlliminin və ya ailəsinin kitab oxuması üçün məcbur etdiyi bir gəncin, özünü kitab oxuyurmuş kimi göstərməsi, buna bir nümunədir. Nəticədə çöldən nə qədər təzyiq olursa olsun, adam istemedikten sonra bu vərdişi qazana bilməz.2 - Kitab, jurnal, məqalə ... oxumağı, "boş vaxtlarını doldurmaq" deyə adlandırmak və bunu həyatımızda bu istiqamətiylə göstermemek lazımdır. Çünki oxumağa, adamın bir ehtiyacı olmalıdır. Oxumağı həyatımızda elə bir yerə qoymalıyıq ki, çətinliyə düşmeden, zövqlə hər gün kitab oxumağımız lazım olduğu ağılımıza gəlsin. Mən, hər gecə yatmadan əvvəl mütləq ən az 5-10 səhifə kitab və ya jurnal oxuyuram. Bir müddət sonra buna elə öyreşdim ki, gecə yatağıma getdiyimde həqiqətən kitab oxumadan yuxum gəlməz oldu. Sizlerde günün her hansı saatını kitab oxuma saatı elan edin. Bu vaxtı nizamlayıb, o saatlarda nizamlı olaraq kitab oxumağa başlıyarsanızsa, bir müddət sonra hər gün o saatlarda eynilə yemeye acmış, kimi kitab oxumaq ehtiyacı duyacaqsınız.3 texnoloji inkişafların, bizim bəzi ehtiyaclarımızın qabağına keçməməsini təmin etməliyik. Deyək ki bir gündə özünüz istifadə edəceyiniz 4 saatlıq vaxtınız var. Bu 4 saatın hamısını televiziya başında dizi / film izləyərək və ya kompüterdə oyun oynayıb internetdə gəzərək keçirsəniz, o vaxtda edilməsi lazım olan bir çox şeydən məhrum qalarsınız.Bunun üçün vaxtınızı nələrlə keçirdiyinizi yaxşı müəyyən etməli və sizin oxuma alışkanlığınıza, mane ola biləcəyini düşündüyünüz müəyyən zererli verdişlerinizden xilas olmanız lazımdır.4 - Oxuma vərdişi qazana bilmək üçün hazırlıqlar başa vurduqdan sonra, sizin diqqetinizi çeken aktual mövzular çerçevesinde kitablara yönele bilersiniz.Əgər həyatınız boyunca heç bir roman, hekayə, dastan, nağıl, şeir ... oxumadınızsa, mütleq sadə səviyyədəki əsərlərlə işə başlayın. Əgər sizi bezdirecek əsərlər seçsəniz, qətiliklə vərdişi qazanmaqda çətinlik çəkərsiniz. Bunun üçün əvvəlcə qısa, diqqətinizi çəkə biləcək mövzularda yazılmış və hətta şəkillərlə dəstəklənilmiş əsərləri oxuyun.5 - vərdişinizi möhkəmləndiren hədəflər təyin edin. Məsələn həftədə bir kitab tamamlama ilə başlayıb, bunu iki gündə bir kitaba qədər endirməyə çalışın. Ayrıca ədəbiyyat, elm, mədəniyyət, yumor ... jurnallarına abunə olun. Nədənsə "oxuma vərdişi" deyildiyində həmişə səhv bir şəkildə "kitab oxuma vərdişi" ağla gəlir. Ümumiyyətlə bunun üçün deyilsə belə, yalnız jurnal oxuyan bir insan da oxuma vərdişini əldə etmişdir. Bunun üçün yalnız kitablarla deyil, jurnal, qəzet və bənzəri nəşrlərlə da düşüncə sahəmizi genişləndirməyə çalışın. Qəzet satın almaq istəmirsinizsə belə, internetdən aktual hadisələri teqib edin. Maraqlı mövzularda hazırlanmış xəbərləri bezmədən oxumağa çalışın.6 - oxumada həddindən artığa getməmək şərti ilə seçici olun. Gördüyünüz hər kitabı və ya mətni oxumayın. Yalnız əlaqədar olduğunuz mövzulardakı əsərləri oxuyun. dünya ədəbiyyatında iz buraxmış əsərləri mütləq bir an əvvəl oxumağa çalışın.
indi burada demədiyim və sizin kitab oxuma vərdişini etmənizi köməkçi olacağını düşündüyünüz şeyləri etməkdən çəkinməyin. İnsanlar kitab oxuduqca söz xəzinənizi inkişaf etdirər, düşüncə sahələrini genişləndirir, mədəniyyət səviyyələrini yüksəldərlər, təməl dil bacarıqlarını (oxuma, yazma, danışma, dinləmə) inkişaf etdirərlər, dünya görüşlərini genişlənde bilerler... Və beləcə cəmiyyət içərisində boş danışmayan, sözü dinlənilən, hörmətli və feal fərdlər olarlar. Bunun əhəmiyyətini qavramağı, əvvəlcə ailə böyüklərinə sonra da müəllimlərə düşür. gün içinde təyin olunan "oxuma saatları" ilə gənclər oxumağa təşviq edilməlidir. Uşaqlarınıza tez-tez kitab hədiyyə etmək də, onların kitabla tanış olmasına vasitəci ola bilər. Müəllimlərin də məktəbdə "oxuma yarışmaları" kimi fəaliyyətlərlə şagirdləri oxuyan fərdlər olmaları üçün yönləndirmələri lazımdır.Bütün bunlar düşünüldüyündə, kitab oxuma vərdişinin əslində qazanılması çətin bir şey olmadığını anlamaq lazımdır. Həqiqətən işıqlı günlərə çatmaq üçün, sadə problemlərin aşılması üçün özünüzdə bu gücü görə bilirsinizsə, heç axsatmadan oxumağa başlayıb, daha əvvəl heç tatmadığınız bir kainata daxil olun...Bir gün, gözəl vetenim Azerbaycanda kitabxanaların çayxanalardan çox olması ümidiyle......
.JPG){kind=link}
